Éilíonn Oifig an Ombudsman do Leanaí tabhairt isteach Mheicníocht Athbhreithnithe do Bhás Leanaí

Tá Child Death Review; A Case for a National Child Death Review Mechanism for the Deaths of Children in Ireland foilsithe inniu (Dé Máirt 1 Aibreán) ag Oifig an Ombudsman do Leanaí. Áirítear leis an tuairisc scéal sé teaghlaigh ar cailleadh páistí leo go tobann agus nár éirigh leo an chaoi ná an chúis leis seo a fhoghlaim. Seolfaidh an Breitheamh Geoffrey Shannon, Sainrapóirtéir do Chosaint Leanaí a bhí ag Rialtas na hÉireann idir 2006 agus 2019, seolfaidh sé an tuairisc ag Dánlann Náisiúnta na hÉireann.

Agus é ag labhairt ag an seoladh, dúirt an tOmbudsman do Leanaí, Dr. Niall Muldoon:

“Tá deacrachtaí agus moilleanna suntasacha ag teaghlaigh in Éirinn agus iad ag iarraidh freagraí a fháil maidir leis na cásanna ina bhfuair a bpáistí bás tobann.

Ó bunaíodh ár n-oifig os cionn 20 bliain ó shin, tá tuismitheoirí ag insint dúinn faoin streachailt a bhain le heolas a fháil faoi bhás a bpáiste. Tá ráite acu linn go bhfuil na constaicí seo tar éis cur go mór lena mbrón i gcaitheamh na mblianta agus go bhfuil siad tar éis a bheith ag streachailt le glacadh leis an mbás nuair nach fios iomlán an scéil acu ina bhfuair a bpáiste bás.

“Níl líon cruinn ach an oiread ar an méid páistí in Éirinn a fhaigheann bás tobann gach bliain. Léiríonn an Oifig Náisiúnta Iniúchta Chliniciúil (ONIC) go bhfuair 1,490 páiste agus duine óg a bhí 18 bliain d’aois agus níos óige bás idir 2019 agus 2023 ach nach bhfuil aon chlár ceannais ann a bhailíonn sonraí cuimsitheacha ar bhás leanaí. Baineann sé seo leis an bhfadhb, mar nuair nach bhfuil sonraí againn, ní féidir ceachtanna a fhoghlaim le tuilleadh báis a sheachaint, agus seo ceann de na príomh-mholtaí atá againn inár dtuairisc.

“Sa tuairisc seo leagann muid amach nach bhfuil an córas atá in áit ag feidhmiú i gceart do theaghlaigh. Tá muid ag éileamh go leagfar amach céimeanna go láithreach le meicníocht reachtúil athbhreithnithe do bhás leanaí a chruthú, an rud is fearr go bhféadfaí a dhéanamh do leanaí agus a dteaghlaigh mar réiteach fadtéarmach. Tar éis do m’Oifig comhobair a dhéanamh le Roinn an Taoisigh mar chuid den tuairisc seo, tá áthas orm go n-áirítear leis an gClár don Rialtas 2025-2030 gealltanas do Mheicníocht Athbhreithnithe ar Bhás Leanaí a thabhairt isteach. Seo rud a mhol an OOL den chéad uair in 2007, agus rud ar tharraing an Breitheamh Shannon agus Norah Gibbons aird air i dTuairisc an Ghrúpa Neamhspleách Athbhreithnithe ar Bhás Leanaí in 2012. Tá sé anois in am beart a dhéanamh de réir bhriathar an ghealltanais seo agus dul i ngleic leis na laigí a bhaineann leis an gcóras atá in áit faoi láthair.

“Idir an dá linn, teastaíonn sé uainn athruithe a fheiceáil sa gcóras atá in áit faoi láthair do bhás tobann leanaí le déanaí agus dóibh siúd a bhfaighidh bás faraor sula mbeidh meicníocht reachtúil in áit. Áirítear leis seo treoir náisiúnta ar an gcleachtas is fearr a chuimsíonn dearcthaí na dteaghlach, tacaíocht cheart do theaghlaigh; agus bunú Chlár Náisiúnta do Bhás Leanaí le gach sonra a bhailiú agus a thiomsú.

Chríochnaigh an Ombudsman Leanaí le:

“Impíonn muid ar an Rialtas dul chun cinn práinneach a dhéanamh leis an ngealltanas atá déanta acu maidir le meicníocht athbhreithnithe do bhás leanaí. Níl ó roinnt mhaith teaghlach ach go bhfoghlaimítear ceachtanna ó bhás tragóideach a bpáiste ionas nach dtarlóidh a amhlaidh do theaghlaigh eile. Níl conair chruinn ann faoi láthair do thuismitheoirí, áfach, agus ní féidir glacadh leis sin.”

Eispéiris Theaghlaigh (ainmneach bréige* in úsáid) – tuilleadh cás-staidéar ar fáil sa tuairisc iomlán

Ba dhéagóir 15 bliain d’aois é Bobby* a chuir lámh ina bhás féin in 2021. Bhí aithne ag CAMHS agus ag Seirbhísí Cosanta agus Folláine Leanaí de chuid Tusla ar Bobby le roinnt blianta. Rinne an NRP athbhreithniú, a raibh an teaghlach ann, agus tar éis dhá bhliana rinne siad tuairisc ar an mbás a sholáthar. Níor tugadh cóip den tuairisc do na tuismitheoirí agus ní raibh cead acu ach tuairisc an NRP a léamh uair amháin agus iad i láthair le foireann Tusla. Bhí athbhreithniú inmheánach déanta ag foireann CAMHS, ach dúradh le tuismitheoirí Bobby nach mbronnfar orthu ná ar an NRP aiseolas ar an athbhreithniú seo ná cóip de.

Chuir Paul* lámh ina bhás féin in 2021, agus é 16 bliain d’aois. Mar gheall go raibh Paul faoi chúram an Stáit in uair a bháis, rinne Tusla athbhreithniú inmheánach ar a chás agus tagairt don NRP. Tá máthair Paul ag fanacht go míshocair ar thoradh athbhreithniú an NRP beagán le cois ceithre bliana tar éis a bháis.

Rugadh an leanbh James* agus a leathchúpla i Meitheamh na bliana 2022. Rugadh James agus Siondróm Down air chomh maith le héalang croí ach seachas sin rugadh ina bhuachaill beag folláin é. Chuaigh a chuid sláinte in olcas sna laethanta i ndiaidh a bhreithe faraor, agus fuair sé bás trí mhí ina dhiaidh sin. Rinne a mháthair roinnt gearán leis an FSS ach níor éirigh léi ó shin tuilleadh eolais a fháil faoin gcás a raibh bás James mar thoradh air, áfach.

• 1 Aibreán 2025
• Cineál: Preaseisiúint
• Ábhar: Cosaint Leanaí